هنگامی که بافت پستان دچار عفونت گردد و در اثر آن درد، ورم، قرمزی و گرمی در پستان به وجود بیاید، به آن ماستیت اطلاق می شود. افراد مبتلا به ماستیت ممکن است دچار تب و لرز نیز شوند.این بیماری بیشتر در زنان شیرده اتفاق می افتد. ورم پستان اغلب در سه ماه اول شیردهی رخ میدهد (سه ماهه پس از زایمان)، اما ممکن است که در ادامه دوران شیردهی نیز ایجاد شود.
روش برخورد با این بیماری بسیار مهم و حساس است، زیرا تشخیص و درمان
زودهنگام آن نه تنها به نفع مادر است، بلکه سلامت و تغذیه نوزاد را نیز تحت
تأثیر قرار می دهد.گاهی اوقات ورم پستان آن قدر برای مادر ایجاد ناراحتی
می کند که منجر به ندادن شیر به نوزاد می شود و مادر مجبور به تغذیه
نوزاد با شیر خشک می شود.
علایم ماستیت چیست؟
– حساس بودن پستان نسبت به تماس
– ضعف عمومی بدن
– ورم بافت پستان
– در تمام مدتی که نوزاد از سینه مادر شیر می مکد، مادر احساس درد و سوزش می کند.
– قرمز شدن پوست سینه
– تب و لرز
علل ماستیت چه میباشد؟
1- مسدود شدن مجرای شیر: اگر در طی شیردهی احساس می کنید که یک سینه به
طور کامل تخلیه نمی شود و مقداری شیر هنوز هم در سینه باقی مانده است،
ممکن است مجرایی در سینه شما مسدود شده باشد که سبب برگشت شیر میشود و
همین امر منجر به عفونت سینه میشود.
2- وارد شدن باکتری به بافت سینه: باکتریهای سطح پوست و یا باکتریهایی که
در دهان نوزاد وجود دارند ممکن است وارد مجاری شیر بافت پستان شوند و یا
از ترکهایی که در بافت سینه وجود دارند وارد شوند. باکتریهای وارد شده
می توانند تکثیر پیدا کنند و عفونت را در بافت سینه ایجاد کنند.
عوامل خطر ابتلا به ورم پستان چه میباشد؟
– شیردهی در طی هفته اول پس از زایمان
– ترک نوک پستان، اگرچه ممکن است بدون ترک خوردن هم ماستیت ایجاد شود.
– استفاده از یک روش شیردهی به طوری که یک سینه به طور کامل تخلیه نشود.
– استفاده از سینه بندهای تنگ، زیرا جریان شیر در سینه محدود می شود و سبب بروز ورم سینه می شود.
– خستگی بیش از حد مادر، زیرا بر جریان شیر تأثیر می گذارد.
– زنانی که در شیردهیهای قبلی خود سابقه ابتلا به ورم پستان را داشته اند، بیشتر در معرض ابتلا به ورم پستان می باشند.
– شکاف لب یا کام
ـ مشکلات در آغوش گرفتن و تماس با نوزاد
ـ عدم شیردهی
ـ سوءتغذیه مادر
ـ عفونت نوک پستان
ـ استفاده از شیردوش دستی پستان
ـ ابتلا به عفونت مخمری
درمان ورم پستان چه می باشد؟
– مادرانی که در دوران شیردهی قرار دارند، باید با علائم این بیماری آشنا
باشند تا در صورت ابتلا به آن، روشهای درمانی را تحت نظر پزشک انجام دهند.
– درمان ماستیت با بهبود روش شیردهی آغاز میشود. در صورتی که مادر شیر
دادن به نوزاد را طی ابتلا به ماستیت متوقف کند، احتمال بیشتری دارد که
دچار آبسه شود. گفتگو با یک مشاور شیردهی مجرب اغلب بسیار ارزش دارد.
– مادرانی که به این بیماری مبتلا هستند، باید به مقدار کافی استراحت کنند،
مقدار زیادی مایعات بنوشند و از کمپرس گرم و سرد برای پستان استفاده کنند.
– به آرامی باید پستان ورم کرده را ماساژ دهند.
– این مادران میتوانند با تجویز پزشک برای رفع تب، از استامینوفن و یا ایبوبروفن استفاده کنند. این دو قرص خطری برای شیردهی ندارند.
– معمولا در این شرایط آنتی بیوتیک تجویز نمی شود، مخصوصا اگر برای بار
اول به ورم پستان مبتلا شده باشید و احساس بدتر شدن نمی کنید. اما اگر
شرایط فرد وخیم بود و هر ساعت احساس بدتر شدن میکرد، تحت نظر پزشک
میتواند نسبت به مصرف آنتی بیوتیک اقدام کند.
هشدارها
1- یکی از شایعترین عوارض ماستیت، قطع شیردهی به نوزاد است. باید به
مادران فواید فراوان شیردهی یادآوری شود و تشویق شوند که آن را حفظ کنند.
متاسفانه برخی مادران هنگام مواجهه با این مشکل و یا کوچک ترین مشکل در
سینه خود، سریعا شیردهی به نوزاد را قطع می کنند. قطع شیردهی هم به ضرر
مادر است و هم نوزاد.
شیر دادن به نوزاد در این شرایط، باعث بهبودی سریع تر مادر می شود، زیرا سینهها تخلیه می شوند و از آبسه پستان جلوگیری خواهد کرد.
2- مادرانی که در دوران شیردهی قرار دارند، باید بدانند که شیر دادن به
نوزاد از همه چیز مهم تر است. اگر واقعا در این شرایط احساس کردند که نمی
توانند به نوزاد خود شیر دهند میتوانند شیر خود را بدوشند و شیر دوشیده
شده را به او بدهند (استفاده از برخی شیردوشها فشار کمتری نسبت به مکیدن
نوزاد ایجاد میکند).
اکثر بانوانی که مشکل موی زائد مواجهند، بدون توجه به علت زمینه ساز این پدیده با انواع و اقسام روشهای غیر علمی دردناک و غیر دردناک اقدام از بین بردن موهای زائد می کنند. اما چون در بسیاری از موارد علت اصلی برطرف نشده، پس از مدت کوتاهی همه چیز به حالت اول باز گشته و حتی ممکن است اوضاع بدتر از روز اول شود.
این حالت از نظر علمی هیرسوتیسم Hirsutism یا پرموئی نام دارد. البته شایان ذکر است که موهای صورت و بدن یک خانم به طور طبیعی باید کمرنگ و نازک بوده و به آسانی قابل دیدن نباشند این موها از نظر علمی موهای کرکی یا ویلوس نام دارد. اما چنانچه موهای صورت شما به خصوص در ناحیه ریش و سبیل تیره و سیاه رنگ با الگوی مردانه باشد به آنها موی ترمینال گفته می شود و نشانه یک مشکل زمینه ای است و حتما باید برای بررسی عامل زمینه ساز به پزشک مراجعه نمائید.
علت ایجاد موهای زائد در خانمها، تحریک پیاز مو توسط تستوسترون یا سایر آندروژنها (هورمونهای مردانه) می باشد. نکته بسیار مهم این است که در بدن خانم ها مقادیر بسیار کمی هورمون مردانه تولید می شود و چنانچه سطح این هورمون بالاتر از حد طبیعی باشد این بیماری ایجاد می گردد. نکته دیگری که باید به آن توجه نمود این است که گاهی مواقع سطح هورمون مردانه بالا نیست ولی هیرسوتیسم ایجاد می گردد که این حالت ناشی از افزایش حساسیت گیرندههای پوست آن نواحی، نسبت به تستوسترون است. درمان این گروه معمولا دشوار تر است.
درصورتی که هیرسوتیسم ناشی از بالارفتن هورمون مردانه ایجاد شده باشد معمولا علائم دیگری نیز در همراهی با موی زائد در زنان دیده می شود که این علائم عبارتند از: قاعدگی های کم، نامنظم یا قطع شده، جوشهای مقاوم به درمان، خشونت صدا، عقب رفتن خط، رویش موهای سر، کاهش اندازه پستانها یا بزرگ شدن کلیتوریس
علل زمینه ساز هیرسوتیسم عبارتند از: مشکلات تخمدانی نظیر تخمدان پلی کیستیک، بیماری های غده فوق کلیوی یا هیپوفیر، مصرف بعضی از داروها مثل فنی توئین یا قرص های پیشگیری از بارداری و هورمونی
اما اگر قاعدگی شکل طبیعی دارد بیشتر احتمال دارد که هیرسوتیسم ژنتیکی مطرح باشد که معمولا درمان دشوارتری دارد.
موهای زائد در خانم ها از نظر شدت دارای درجات مختلفی است. زنی با هیرسوتیسم خفیف ممکن است علائم رویش موی تیره در روی لب فوقانی، چانه، اطراف پستانها یا روی شکم داشته باشد. هیرسوتیسم پیشرفته تر منجر به رشد مو در پشت، شانه ها، جناغ سینه و بالای شکم می شود. این نوع هیرسوتیسم بیشتر اوقات در هنگام بلوغ ایجاد میشود وعلت آن تغییرات هورمونی شدیدی است که در این دوران ایجاد می شود.
برای تشخیص حتماً باید به یک پزشک مراجعه شود. پزشک علاوه بر سوالاتی در مورد تاریخچه پزشکی، مصرف داروها با توجه خاص به چرخههای قاعدگی، معاینه بالینی برای درجه بندی شدت ضایعات انجام می گیرد. در صورت لزوم آزمایشات پاراکلینیکی برای بررسی سطح هورمون مردانه نیز باید انجام شود. در صورتی که موهای زائد و بی نظمی قاعدگی ها جدیداً و ناگهانی اتفاق افتاده ، ممکن است نیاز به بررسی در مورد مشکلات بالقوه خطرناکتری مانند تومور تخمدانها، غدد فوق کلیوی یا هیپوفیز باشد.
هیرسوتیسم پیش از بلوغ در دخترها که به طور ناگهانی رخ میدهد حتما باید از نظر مشکلات زمینه ای بررسی گردد. در پاره ای از موارد موهای زائد شکل خانوادگی دارد که در این موارد درمان دشوارتر بوده و نیازمند پیگیری های بیشتر است.
برای درمان هیرسوتیسم چه باید کرد؟
اکثر علل زمینه سازهیرسوتیسم در تمام دوران زندگی یک زن وجود دارند لذا درمان باید طولانی مدت بوده و گاهی تا زمان یائیسگی و حتی بعد از آن ادامه یابد. اما بیشتر زنان به درمان های دارویی در صورتیکه چند ماه یا بیشتر ادامه یابد، پاسخ می دهند و موی زائد جدیدی ایجاد نمی گردد یا بیماری پیشرفت نمی کند حتی ممکن است بخشی از موها از بین بروند.
برای اکثر زنان از بین بردن موهای زائد به خصوص در صورت، سینه ها و شکم اهمیت زیادی دارد اما از بین بردن ظاهری آنها بدون توجه به علت زمینه ساز، بیماری از بین نخواهد برد و فقط برای کوتاه مدت فرد احساس رضایت خواهد نمود. پس ضرورت دارد که حتما توسط پزشک بررسی های دقیق به عمل آید تا عامل زمینه ساز شناسایی و درمان گردد.
در درمان علاوه بر درمان دارویی برای کنترل هورمون های مردانه، موهای زائد موجود توسط روش های مختلفی نظیر الکترولیز، یا لیزر باید از بین بروند
در روش الکترولیز، سوزن نازکی داخل فولیکول مو قرار داده میشود و از جریان الکتریکی برای از بین بردن فولیکول مو استفاده میشود.این روش دردناک است و از آنجا که تنها یک فولیکول در هر مرتبه درمان میشود ، برای نواحی بزرگ بدن مفید نیست .
لیزر مطمئنترین روش در برطرف کردن موهای زائد بدن است چرا که فقط جهت نفوذ در ریشه مو طراحی شده است. بنابراین برای بقیه قسمتهای بدن شما، عامل مخربی محسوب نمیشود.
در حال حاضر بهترین روش درمانی برای هیرسوتیسم رفع علت زمنیه ای بیماری و سپس لیزر موهای زائد با استفاده از تکنولوژی های نوین لیزری می باشد. جدیدترین لیزر مورد استفاده برای این منظور دستگاه های E-Lightاست . معمولا” بهتر است حداقل ۴ تا ۶ جلسه درمانی با فاصله ۶ تا ۸ هفته برای هر جلسه انجام شود.